In Florence is het ’s zomers erg heet. De fiorentini noemen hun stad niet voor niets un buco, een gat – een bijnaam die te danken is aan de ligging in een dal, waardoor er in de hete zomermaanden nauwelijks verkoeling is. Wil er heuvelopwaarts nog wel eens een lekker verkoelend briesje opsteken, in de stad is het zweten en puffen geblazen.

Behalve rondom de Duomo, het hart van de stad. Op bepaalde plekken op het Piazza del Duomo, het Domplein, waait het altijd. Hier waait namelijk geen gewone wind, nee, hier blaast de adem van de duivel…

De adem van de duivel De duivelse wind is vooral goed te voelen als je vanuit de Via dello Studio richting Duomo wandelt. Volgens de legende wandelde hier ooit een priester, die een bezoek wilde brengen aan de Duomo. De priester werd achtervolgd door de duivel, die kostte wat kost de ziel van de priester wilde hebben. De geestelijke bad nog harder dan anders, maar de duivel liet zich niet afschudden en bleef de man in zijn nek hijgen.

Uiteindelijk vroeg de priester de duivel om enig respijt, zodat hij een laatste keer kon bidden in de mooiste kerk ter wereld. De duivel gaf toe en beloofde buiten te wachten. De priester liet zich dat geen twee keer zeggen en schoot de Duomo binnen, voor een snel schietgebedje en een slimme ontsnappingsroute door een van de toegangsdeuren aan de andere kant van het middenschip.

De duivel had in eerste instantie niks in de gaten, maar na enige tijd werd hij ongeduldig. Hij begon te zuchten en werd met de minuut ongeduriger. Hij kon natuurlijk niet de kerk binnengaan om te kijken wat de priester uitspookte, maar hij voelde al aan dat het niet pluis was. Hoe langer het duurder, hoe ongeduldiger hij werd en hoe meer hij ging briesen. Na een paar uur begreep de duivel dat hij erin was geluisd en leidde zijn woede tot een ware storm over het plein, iets waar we tot op de dag van vandaag de naweeën van voelen… Hoed je dus op weg naar de Duomo voor de adem van de duivel!

Nog meer duivelse verhalen Wie nog meer duivels verhalen over Florence wil horen en alle duivels plekken met eigen ogen wil zien, kan van 3 tot en met 6 oktober samen met Saskia in Florence op pad. Er is nog 1 plek beschikbaar voor deze reis; klik hier voor meer informatie. Ook in het voorjaar van 2014 zal deze speciale reis rondom de geheimen van Inferno plaatsvinden, en wel van 25 tot en met 28 april.

Benieuwd naar de geheimen van Inferno, maar geen tijd om mee te gaan naar Florence? Op dinsdag 24 september 2013 neemt Saskia je in Eindhoven mee op een spectaculaire tocht door renaissancestad Florence, met volop aandacht voor Dante, duivels en demonen.

De lezing wordt georganiseerd door Zinnenzo.nl. De avond vindt plaats op een zeer sfeervolle locatie, waar we vast ook nog wat tegenhangers van de duivel zullen treffen: De Kapel (Kanaalstraat 6, 5611 CT Eindhoven). We beginnen om 20.00 uur en de avond zal tot ongeveer 22.30 uur duren. Saskia’s verhaal wordt muzikaal omlijst door sopraan Rianne Wilbers en Caroline Nuijts, oriëntaalse dans.

Een kaartje kost € 12,50 (inclusief een glas prosecco tijdens de pauze, dat wordt aangeboden door Stedenman.nl) en is verkrijgbaar bij Boekhandel Van Grinsven (Korte Kerkstraat 11, Geldrop of Korianderstraat 28-30, Eindhoven). Telefonisch reserveren kan via 0031-(0)40-2115217.

Naar aanleiding van Saskia’s treinreis met Dan Brown vanmiddag een blog over Dante, de grote dichter, met wie het allemaal begon…

Op het Piazza di Santa Croce houdt een enorm wit beeld van Dante de wacht op de trappen voor de Santa Croce. Tot de grote overstroming in november 1966, waarbij het water ver de stad in stroomde, stond Dante midden op het plein. In 1968 kwam Dantes standbeeld, na een grondige schoonmaak van het plein en de omliggende omgeving, weer terug, maar nu op de hoek van de trappen links voor de kerk.

Het beeld van Dante werd gemaakt door Enrico Pazzi. Het was oorspronkelijk bedoeld voor Ravenna, de geboorteplaats van Pazzi en de stad waar Dante – verbannen uit Florence – overleed. Ravenna weigerde het beeld echter, waarna Florence ermee werd ‘opgescheept’. Het werd in 1865, ter ere van Dantes zeshonderdste geboortedag, onthuld door Vittorio Emanuele II.

In de Santa Croce vind je de grafmonumenten van onder anderen Michelangelo, Macchiavelli en Galilei. Voor Dante is er slechts een gedenkteken. Het werd in 1829 geplaatst op initiatief van Stefano Ricci. Hoewel Florence de dichter ooit uit haar kringen bande, zou de stad nu graag de resten van Dantes stoffelijk overschot in handen krijgen.

Al sinds 1396 vraagt het bestuur van Florence aan Ravenna om de beroemde dichter in zijn geboortestad, zijn thuis, te mogen begraven. Ravenna weigert dit consequent; eens verbannen, blijft verbannen.

Dantes dood Toen Dante in Ravenna verbleef, werd hij ziek. Volgens Boccaccio ‘ontving hij nederig en devoot de laatste sacramenten, en vol berouw over alles wat hij tegen Zijn behagen gedaan had, zoals de mens dat doet, verzoende hij zich met God. Daarop steeg zijn vermoeide geest, in de maand september van het jaar onzes Heren 1321, op de dag waarop door de Kerk de Kruisverheffing gevierd wordt, tot groot verdriet [...] van alle inwoners van Ravenna, ten hemel.’

Aan de hand van deze nauwkeurige beschrijving kunnen we de sterfdatum achterhalen; Dante stierf op 14 september 1321 in Ravenna, waar hij werd begraven in de San Francesco. Florence zag hij nooit weer…

De strijd om Dante In de zestiende eeuw kregen de Florentijnen toestemming het lichaam van Dante in Ravenna op te halen. Bij aankomst bleek Dantes graf echter leeg. Twee eeuwen later werd duidelijk dat zijn overblijfselen met opzet verplaatst waren, om te zorgen dat de afgezanten uit Florence niets vonden.

Florence heeft dus wel een gedenkteken, maar nog steeds geen beenderen van de grootste dichter aller tijden. Ieder jaar stuurt Florence op 14 september, Dantes sterfdag, olie naar Ravenna, voor de lichtjes op zijn graf. Maar hiermee keert Dante nog niet terug…

Dantes dodenmasker In Inferno vertelt een van de medewerkers van het Palazzo Vecchio aan Robert Langdon en Sienna Brooks over het dodenmasker. ‘Sommige mensen beweren dat Dantes dodenmasker zo treurig kijkt vanwege zijn verbanning, maar ik heb een andere theorie. Ik ben nogal romantisch aangelegd en volgens mij heeft zijn treurige gezicht meer te maken met een vrouw die Beatrice heette. Dante was namelijk zijn leven lang verliefd op Beatrice Portinari. Helaas trouwde ze met een andere man, zodat Dante het niet alleen zonder zijn geliefde Florence moest stellen, maar ook zonder de vrouw van wie hij zielsveel hield.’

Volgens deze medewerkster is het feit dat Dantes dodenmasker zich in het Palazzo Vecchio bevindt ook een soort eerherstel voor de grote dichter, die in ballingschap stierf en in Ravenna is begraven. Met dit masker is het alsof hij toch terug mocht keren naar Florence.

Meer lezen? Saskia schreef bij Dan Browns Inferno een unieke reisgids waarbij je letterlijk in de voetsporen van Dante treedt. Waar vind je Dante in Florence? Welke plekken doet Robert Langdon in Inferno aan? Wat zie je als je zijn route door de stad aflegt? Welke duivelse plekken zijn er… De geheimen van Inferno is via deze link te bestellen – uiteraard gesigneerd door Saskia.

Met Saskia naar Florence Wie nieuwsgierig is naar Dantes voetsporen in Florence, kan van 25 tot en met 28 april 2014 samen met Saskia ter plekke op pad om de spannende verhalen en bijzondere wetenswaardigheden te ontdekken. Lees hier meer over deze ‘helse’ reis.

Hij is zo enorm, die prachtige bakstenen koepel die de Duomo van Florence siert, dat je bijna zou vergeten om je blik nog af te wenden van dit indrukwekkende geheel. Toch loont het de moeite om je los te rukken van dit architectonisch hoogstandje en je ogen af te laten dwalen naar al die prachtige details die er te zien zijn.

Wij zetten de mooiste details aan de buitenzijde van de Duomo op een rijtje. Je kunt ze allemaal bewonderen zonder een kaartje te kopen en zonder in de rij te hoeven staan. Ontdek ze alle vijf!

Porta della Mandorla Aan de zijkant van de Duomo, waar de trap naar de koepel begint, is misschien wel het mooiste detail te zien: de Porta della Mandorla, ‘Deur van de Amandel’. Deze deur was de laatste die nog gedecoreerd moest worden. Of dat een gebrek aan inspiratie was of dat men toen al het beste voor het laatste wilde bewaren, geen idee, maar zeker is dat deze deur de mooiste van de kathedraal is. In 2012 werd de deur, na een restauratie van 12 jaar, weer in oude luister hersteld.

Veel beroemde kunstenaars hebben een bijdrage geleverd aan de deur. Donatello maakte bijvoorbeeld de profeet aan de rechterzijde. Nanni di Bianco is echter degene die het meeste werk heeft verricht. Hij creëerde de schitterende Maria, die is afgebeeld in een amandelvormige ring waaraan de deur haar naam dankt, en deze engel.

Nog meer engelen Er zijn veel engelen te ontdekken op de façade en de zijkanten van de Duomo. Deze angelo is slechts een van de velen:

De meest bijzondere engel vind je rechts van de meest rechter deur van de façade. Dat deze engel ook wel ‘Engel van de Sodomieten’ wordt genoemd, is duidelijk af te leiden uit het gebaar dat hij maakt:

Maar wat of wie zou de engel op onderstaande foto dan symboliseren?

Een leeuw met open muil Een van de deuren aan de zijkant van de Duomo, vlak bij de Porta della Mandorla, wordt bewaakt door een heuse leeuw. In een eerdere blog vertellen we het legendarische verhaal dat met deze leeuw is verbonden.

foto: Sailko | Wikimedia Commons

… en een koe met hoorns Bij de Porta della Mandorla tref je, hoog tegen de muur, een koe met hoorns, die dodelijke blikken werpt naar het huis aan de overkant. Hier zou vroeger een bakkerij hebben gezeten. Een van de steenhouwers die elke dag de Duomo een beetje groter en een beetje mooier maakten had een oogje op de vrouw van de bakker. Hij maakte haar het hof en de twee kregen een geheime relatie.

Tot de bakker erachter kwam… De man werd woedend en zorgde ervoor dat de relatie tussen de twee minnaars meteen over was. De steenhouwer nam echter wraak door deze koeienkop te plaatsen, zo wil de legende. Mét hoorns, zodat de bakker er elke dag opnieuw aan werd herinnerd dat hij was bedrogen (fare le corna, ‘hoorntjes maken’, is in Italië een wijdverbreid gebaar voor het feit dat iemand bedrogen wordt).

Overigens is er ook een andere verklaring, die minder smeuïg is: de koe zou een monument zijn voor alle koeien en ossen die gedurende de bouw van de Duomo trouw alle materialen hadden aangesleept.

Mini-schilderijtjes Rondom de campanile vind je tal van ‘mini-schilderijtjes’: kleine afbeeldingen die vaak een heel verhaal vertellen. Op een van deze reliëfs zie je Galileo Galilei naar de sterren kijken, op andere wordt een ambacht uitgebeeld. Op een van de reliëfs ligt zelfs iemand zijn roes uit te slapen… Leuk om al deze mini-verhaaltjes te ontdekken!

detail schets Slag om Anghiari

In december vorig jaar berichtte de Volkskrant dat ‘historici van over de hele wereld een petitie hebben getekend waarmee ze willen voorkomen dat er verder wordt gezocht naar wat omschreven wordt als het beste werk van Leonardo Da Vinci ooit. Om erachter te komen of dat werk bestaat – en in welke staat het verkeert – moet namelijk geboord worden in een eveneens beroemd fresco dat in 1563 over de vermeende Da Vinci heen werd geschilderd.’

Nog steeds laaien de emoties hoog op als er over de vermeende Da Vinci wordt gesproken. Sommige onderzoekers willen het verloren werk dolgraag vinden en restaureren. Anderen vinden de beschadigingen die door de zoektocht worden toegebracht onaanvaardbaar. Wie er gelijk krijgt? Dat is afwachten. In de tussentijd een situatieschets.

Da Vinci kreeg in 1503 opdracht om een belangrijke slag uit de geschiedenis van Florence op de muur van het Palazzo Vecchio te vereeuwigen. Twee jaar later zette hij de eerste streken op de muur, maar al gauw bleek dat zijn nieuwe schildertechniek te wensen over liet. De verf droop van de muur en het was onmogelijk voor Da Vinci om het fresco zoals hij dat voor ogen had te voltooien. Althans, dat is het verhaal dat Vasari heeft opgetekend. Wetenschappers hebben deze conclusie altijd in twijfel getrokken en gaan ervan uit dat Da Vinci zijn werk weldegelijk heeft voltooid.

Het ontwerp van wat Da Vinci op de muur zou hebben willen schilderen, kennen we overigens niet precies. Er is wel nog een schets van Peter Paul Rubens van een deel van het werk, maar daarop kunnen de geleerden helaas weinig baseren. Ook de schetsen van krijgshoofden die Da Vinci waarschijnlijk voor dit werk maakte, onthullen niet meer dan Rubens’ schets.

De slag van Anghiari - Rubens

Toen Da Vinci zijn fresco De slag om Anghiari al vijf jaar had verwaarloosd en het er steeds meer op leek dat hij het niet af zou maken, besloot Vasari om iets anders over Da Vinci’s werk heen te schilderen. Niet de strijd om Florence, maar de familie De’ Medici moest de hoofdrol spelen. Sinds 1563 tooit zijn werk een van de muren van het Palazzo Vecchio, op de plek waar dus ooit ruimte voor Leonardo Da Vinci was gereserveerd.

Maar wat is er met het werk van Leonardo gebeurd? Heeft Vasari het verwijderd? Is het overgeschilderd? Wetenschappers denken dat Vasari Da Vinci’s werk niet heeft durven weghalen, maar anders te werk is gegaan. Hij zou blanco muren voor de oude fresco’s hebben gezet, waarop hij heeft geschilderd. Het werk van Da Vinci zou in dat geval dan nog steeds in het Palazzo Vecchio te vinden zijn…

Radarbeelden hebben dit vermoeden bevestigd. Tussen de muur waarop Vasari zijn fresco heeft aangebracht en de wand die daar weer achter staat, zit namelijk wel wat ruimte. Reden genoeg voor de Amerikaanse kunsthistoricus Maurizio Seracini om op zoek te willen gaan naar de verloren Da Vinci. Deze Seracini wist de burgemeester van Florence ervan te overtuigen en kreeg toestemming om op zoek te gaan naar de verloren Da Vinci.

Omdat dat echter niet zonder slag of stoot kan, en het fresco van Vasari behoorlijk beschadigd raakt door het onderzoek, zijn andere historici het hier niet mee eens en tekenden ze de hier boven genoemde petitie. Als het onderzoek echter doorgaat, wordt met behulp van een speciale camera een soort verborgen pigment onthuld, waardoor men kan vaststellen of er een Da Vinci achter Vasari’s werk schuilt. Voor het zover is, moeten de onderzoekers echter eerst de petitie naast zich neerleggen. Ook moet er geld ingezameld worden om het onderzoek te kunnen financieren. Dat zal in de huidige tijd niet meevallen…

Toch zijn de meeste mensen nieuwsgierig. Ze wachten met smart op het onderzoek. Want wat als er inderdaad een Da Vinci achter de schildering van Vasari zit? Vasari stookt de boel ook nog wel een beetje op, zelfs na zijn dood. Hij heeft zijn eigen schildering namelijk gebruikt om een hint achter te laten, die zou verwijzen naar het werk van Da Vinci. In een van de vlaggen lezen we cerca, trova. Oftewel: wie zoekt, die vindt…

Update 12 maart 2012: Toch een echte Da Vinci in Palazzo Vecchio? Italiaanse onderzoekers lijken na langdurig onderzoek in het Palazzo Vecchio in Florence nu (op 12 maart 2012) verfsporen te hebben gevonden die inderdaad zouden duiden op de aanwezigheid van een verloren gegaan werk van Leonardo Da Vinci.

Deze verfsporen zouden volgens de onderzoekers namelijk overeenkomen met kleuren die Da Vinci heft gebruikt bij het schilderen van de Mona Lisa gebruikte. De verf is opgespoord door kleine gaatjes te maken in het werk van Vasari. Overigens zonder het werk van deze Florentijnse schilder daarbij te beschadigen, zo verzekeren de onderzoekers. De burgemeester van Florence, die in het Palazzo Vecchio werkt en de vorderingen dus elke dag letterlijk op de voet kan volgen, is opgetogen over de vondst en wil ervoor zorgen dat het onderzoek doorgang kan blijven vinden.

We blijven nog even gezellig in helse sferen in Florence. Want naast de duivelse wind die in de buurt van de Duomo waait, kun je in Florence letterlijk naar de hel lopen – zonder enige tussenkomst van de duivel.

De weg van de hel Vlak bij de Via de’ Tornabuoni vind je de Via dell’Inferno, de Via del Puragtorio en de Vicolo del Panico. De eerste twee straatnamen lijken volgens het boekje Per le vie di Firenze geen bijzonder mooie ontstaansgeschiedenis te hebben. In de Via del Purgatorio zou een osteria zijn geweest die Osteria del Purgatorio heette – en waarnaar de straat zou zijn vernoemd. Om niet onder te doen voor zijn collega in deze straat, noemde een andere kok, die net om de hoek de sterren van de hemel kookte, zijn eetgelegenheid Osteria dell’Inferno – waarna de naam van de osteria ook hier verwant werd met de straatnaam. De straatnamen zouden volgens de auteur van dit boekje geen enkele theologische of letterkundige verklaring hebben.

Helaas voor ons dus geen mooi verhaal om te vertellen – maar wel een bijzondere plek om even bij stil te staan en op de foto vast te leggen:

Schandaalsteeg Dat ligt iets anders bij de Vicolo del Panico (Steeg van de Paniek), die door de Florentijnen de Vicolo dello Scandalo (Steeg van het Schandaal) genoemd wordt. Deze naam dateert nog uit de tijd dat de Welfen en de Ghibellijnen, en later de Witte en de Zwarte Welfen, zorgden voor een enorme tweedeling en steeds de kop opstekende onrust in de stad. De gemoederen in dit stukje van Florence liepen zo hoog op, dat het bestuur van de stad besloot om deze steeg aan te leggen – als een soort niemandsland tussen twee kampen. Er moesten wat muren voor verzet worden, maar uiteindelijk wist men tussen de Via del Corso en de Via Dante Alighieri (die toen uiteraard nog niet zo heette) een circa anderhalve meter brede steeg te creëren – waarna meteen de nieuwe naam was geboren.

De ingang aan de Via del Corso loop je als je niet oplet zo voorbij:

Wie de steeg eenmaal heeft gevonden en het hel open treft, kan er rustig binnentreden. Zoals je ziet waakt er nu een Madonna over dit smalle stukje Florence waardoor er geen enkel schandaal meer plaatsvindt en er ook geen enkele reden is voor paniek…

Nog meer duivelse verhalen Wie nog meer duivels verhalen over Florence wil horen en alle duivels plekken met eigen ogen wil zien, kan van 3 tot en met 6 oktober samen met Saskia in Florence op pad. Er is nog 1 plek beschikbaar voor deze reis;  klik hier voor meer informatie. Ook in het voorjaar van 2014 zal deze speciale reis rondom de geheimen van Inferno plaatsvinden, en wel van 25 tot en met 28 april.

Benieuwd naar de geheimen van Inferno, maar geen tijd om mee te gaan naar Florence? Op dinsdag 24 september 2013 neemt Saskia je in Eindhoven mee op een spectaculaire tocht door renaissancestad Florence, met volop aandacht voor Dante, duivels, demonen en meer…

De lezing wordt georganiseerd door Zinnenzo.nl. De avond vindt plaats op een zeer sfeervolle locatie, waar we vast ook nog wat tegenhangers van de duivel zullen treffen: De Kapel (Kanaalstraat 6, 5611 CT Eindhoven). We beginnen om 20.00 uur en de avond zal tot ongeveer 22.30 uur duren. Saskia’s verhaal wordt muzikaal omlijst door sopraan Rianne Wilbers en Caroline Nuijts, oriëntaalse dans.

Een kaartje kost € 12,50 p.p. (inclusief een glas prosecco tijdens de pauze, dat wordt aangeboden door Stedenman.nl) en is verkrijgbaar bij Boekhandel Van Grinsven (Korte Kerkstraat 11, Geldrop of Korianderstraat 28-30, Eindhoven). Telefonisch reserveren kan via 0031-(0)40-2115217.

Ciao tutti-lezer Annemieke schreef ons: ‘Bij wandelingen door de bergen, maar ook door Florence kom je prachtige deuren tegen in alle soorten en maten (soms kleiner dan we zelf zijn in heel oude panden). De deuren zijn een object op zichzelf. Je maakt regelmatig themacollages. Zou het niet leuk zijn voor lezers als je daar een collage van maakt?’

Dat doen we natuurlijk graag – met al die gefotografeerde deuren in ons archief kunnen we een hele muur behangen – maar wat zouden we er dan als verhaal bij schrijven? Over de deuren valt nu niet zoveel te vertellen…

Al zoekend en deuren selecterend kwam de invalshoek vanzelf: elke deur biedt vandaag toegang tot een bijzonder Florentijns geheim. Ga er maar eens goed voor zitten en open alle 25 deuren voor evenzoveel geheime verhalen:

1. De raampjes van de palazzi Wie ooit door Florence heeft gelopen en goed naar de enorme palazzi heeft gekeken, heeft zich vast wel eens afgevraagd waar die kleine ‘raampjes’ naast de enorme voordeur voor dienen. Ze lijken wel een beetje op een brievenbus, maar daarvoor zijn ze veel te laag bij de grond ingemetseld en bovendien kende men in de tijd dat de palazzi gebouwd werden uiteraard nog geen posterijen op de manier zoals we die nu kennen. Lees meer…

2. Zeilende schildpadjesAchter de grote deuren van het Palazzo Vecchio vind je als je goed zoekt heel veel schildpadden met een zeil op hun schild. Wij telden er tijdens ons laatste bezoek 89! Lees meer…

3. Een vliegende schotel in het Palazzo Vecchio In het Palazzo Vecchio zijn niet alleen vliegende schildpadjes te zien, maar ook een vliegende schotel. Deze ufo maakt deel uit van een schilderij van Maria met Jezus, dat als bijnaam Madonna met de ufo heeft. Lees meer…

4. Palazzo Strozzi: massieve steenblokken en lantaarns met uienloof De enorme deuren van het Palazzo Strozzi geven toegang tot een van de meest indrukwekkende palazzi van Florence. Je kunt er niet omheen en het is mij na talloze bezoeken aan de stad nog steeds niet gelukt om het in zijn geheel op de foto te krijgen. De blokken steen die voor de bouw van het palazzo zijn gebruikt, zijn zo massief dat je je niet kunt voorstellen hoe ze ooit op hun plek zijn gemanoeuvreerd. Lees meer…

5. Palazzo Tornabuoni: thuis van de ‘bliksempaus’, een verschuivende loggia en de allereerste operaZoals het kopje al aangeeft, bevat dit palazzo de appartementen van de zogenaamde ‘bliksempaus’, beter bekend als Leo XI, kent het een verschuivende loggia en omvat het de zaal waar de allereerste opera ter wereld werd opgevoerd. Hiermee is het Palazzo Tornabuoni een van de meest originele gebouwen in Florence. Lees meer…

6. Engelse en Amerikaanse Drogisterij De Via de’ Tornabuoni heeft nog veel meer te bieden dan ik afgelopen week heb kunnen bespreken. Sinds 1843 is aan deze statige straat namelijk ook Officina de’ Tornabuoni gevestigd, een luxe drogisterij die zich in de loop der jaren heeft gespecialiseerd in de beste kwaliteit natuurlijke en effectieve huidverzorgingsproducten en gezondheidssupplementen. Lees meer…

7. Het Theater van het Zout Florence kent een geweldig leuk theater, Il Teatro del Sale, oftewel Het Theater van het Zout. In eerste instantie misschien een vreemde naam, maar Fabio Picchi, een van de topkoks in Florence, koos deze naam niet zomaar. Het is een ironische verwijzing naar de Toscaanse gewoonte om brood zonder zout te bakken. Lees meer…

8. De mooiste cenacoliGeniet van de mooiste, door toeristen nog vrijwel onontdekte versies van het Laatste Avondmaal (cenacolo in het Italiaans) die in Florence en omgeving te zien zijn. Lees meer… 

9. Chiostro dello Scalzo Florence kent een prachtige, onontdekte kloosterhof, waar een prachtige frescocyclus van Andrea del Sarto te bewonderen is. Het klooster dankt zijn naam, scalzo – ongeschoeid, aan het feit dat de kloosterling die tijdens de processies het kruis droeg nooit schoenen droeg. Lees meer…

10. Bedwelmende geuren Elke keer trekt onze neus ons naar de deuropening van Via della Scala nummer 16, waar de beroemde Officina di Santa Maria Novella is gevestigd. Direct nadat je de deur geopend hebt en in de prachtig versierde entreehal staat, raak je bedwelmd door de meest heerlijke geuren. Jasmijn, sinaasappelbloesem, rozen, kruiden, lavendel… je neus raakt overvoerd door al dat heerlijks. Lees meer…

11. De eerste giraf in EuropaIn de kerk Santa Maria Novella is een zeer exotisch dier te bewonderen. Een giraf om precies te zijn. De giraf is afgebeeld op Domenico Ghirlandaio’s Adorazione dei Magi, Aanbidding der Wijzen, in de Tornabuoni-kapel. Wie goed kijkt, ziet het exotische dier rechts achter heuvelopwaarts lopen. Lees meer…

12. Betoverende Dag en Nacht In de Cappelle Medicee, vlak achter de San Lorenzo, staan een paar schitterende beelden van Michelangelo. De kunstenaar kreeg in 1519 de opdracht van paus Leo X (een van de Medici-telgen) een laatste rustplaats te ontwerpen voor zijn vader, Lorenzo, hertog van Urbino, en zijn oom, Giuliano, hertog van Nemours, en de jongste zoon van Lorenzo il Magnifico. Lees meer…

13. Verleidelijke Venussen De deuren van de Galleria degli Uffizi verhullen heel veel geheimen. Wij lichtten een aantal aanwezige verleidelijke dames uit de museumcollectie uit. Lees meer…

14. Een lekker ijsje? Waarom niet! Deze deur in Florence lopen we niet vaak voorbij… Ook al gaan we steeds weer naar nieuwe gelaterie, deze old time favorite vereren we altijd met een bezoekje! Lees meer… En als die deur niet genoeg lekkers biedt, vind je hier nog vijf andere ijssalons in de stad!

15. Het huis van Michelangelo Florence was ooit de woonplaats van veel grote kunstenaars. De deur naar Michelangelo’s huis staat nog altijd open! Lees meer…

16. Een onbekende David Michelangelo’s David is geen geheim meer, maar het gelijknamige beeld van Donatello achter de deuren van het Bargello is veel minder bekend. De op een hoed en laarzen na naakte man zorgde al bij de onthulling voor opwinding en dubbele gevoelens. Het was het eerste vrijstaande mannelijke naakt dat sinds de oudheid was gecreëerd – een gedurfde zet dus van Donatello. Lees meer…

17. De schat van de San MarcoIn het klooster van San Marco is het mooiste kunstwerk van heel Florence te zien: Fra Angelico’s Annunciatie. Lees meer…

18. Trippa – Florentijnse specialiteit Achter de deur van Tripperia Il Magazzino kun je je hart ophalen aan tal van echt Florentijnse gerechten, waaronder trippa (pens) en lampredotto (lebmaag). Lees meer…

19. Biefstuk waar je u tegen zegt Ook echt Florentijns is de bistecca alla fiorentina. Achter deze vijf deuren vind je de aller-, allerbeste! Lees meer…

20. Slapen in de kamers van de Santa Croce Hoewel we veel verschillende Florentijnse bedden hebben getest, is deze bed&breakfast vlak naast de Santa Croce nog steeds favoriet! Elke keer als we hier weer de drempel over stappen, komen we een beetje thuis. Lees meer… 

21. In de voetsporen van Vespucci Amerigo Vespucci, de ontdekkingsreiziger naar wie het nieuwe continent Amerika werd vernoemd, was van oorsprong een Florentijn. Het mooiste portret van Vespucci is te bewonderen in de Chiesa di Ognissanti, waar de kunstenaar Ghirlandaio (die hier ook een prachtig Laatste Avondmaal schilderde) bij het tweede altaar aan de rechterzijde een schitterende Madonna della Misericordia maakte. Met haar mantel beschermt Maria de familie Vespucci. Direct links van Maria herkennen we de jonge Amerigo. Lees meer…

22. Vaakst geopende deuren De deuren die we in Florence het vaakst openden? Die van onze favoriete koffiebarretjes en boekhandel, zeker als deze twee zijn gecombineerd tot de fijnste tijdelijke werkplekken. Lees meer…

23. De mooiste fresco’s van FlorenceDe fresco’s in de Cappella Brancacci zijn overdonderend mooi. De opdrachtgever van deze schitterende frescocyclus, Felice di Michele Brancacci, een rijke zijdehandelaar, mogen we dan ook dankbaar zijn. Lees meer…

24. Tamerò – een plek om van te houden Een van de nieuw ontdekte deuren in Florence bracht ons bij Tamerò, – een samentrekking van Ti amerò, ‘Ik zal altijd van je houden’. Lees meer… 

25. De geheimste deur van allemaalWist je dat er een geheime gang in het centrum van Florence te vinde is? Van het Palazzo Vecchio voert een geheime gang over de Ponte Vecchio via het Palazzo Pitti naar de Buontalenti-grot in de Giardino di Boboli. Lees meer…

Binnenkort gaan we op zoek naar nog meer mooie deuren in Florence die bijzondere verhalen onthullen. Stay tuned!

Op deze herfstige vrijdag brengen we een voorlopig laatste bezoek aan Florence. We staan aan de voeten van Michelangelo’s marmeren David op het Piazza della Signoria in Florence. Als je je blik kunt losrukken van Davids gespierde torso en peinzende blik, zie je dat er op dit plein talloze beelden te zien zijn.

Een aantal staat in de openlucht, maar de meeste beelden staan onder de Loggia dei Lanzi. Het meest opvallende beeld is wellicht dat van de Sabijnse maagdenroof, een creatie van de Vlaamse beeldhouwer Giambologna:

Florence-beelden-Signoria (3)

Hij beitelde de worstelende oude man, de jonge adonis en de vrouw die zich tevergeefs probeert te bevrijden uit slechts één stuk marmer. Giambologna gaf de uitdrukkingen zo gedetailleerd weer dat je er als het ware tussen wil springen om een einde aan de worsteling te maken. Hij had al voor ogen dat het beeld echt van alle kanten bekeken moest kunnen worden – iets wat je zeker doet, zo fascinerend zijn de gelaatsuitdrukkingen van zijn drie figuren.

Dat er in de Loggia dei Lanzi zo’n gruwelijk beeldhouwwerk staat, is geen toeval. Cosimo I had namelijk opdracht gegeven om hier beelden te plaatsen die moesten dienen als een duidelijke waarschuwing aan zijn onderdanen. Het best geslaagd in die opzet is Cellini’s Perseus, die trots het net afgehakte hoofd van Medusa toont.

Een kus op een leeuwenkont De toegang tot de Loggia dei Lanzi wordt bewaakt door twee leeuwen, maar die zijn, net als de kleinere leeuwen die de zuilen sieren, voor zover bekend niet gecreëerd door een bekende beeldhouwer.

Florence-beelden-Signoria (1)

Florence-beelden-Signoria (2)

De leeuw die de wacht houdt voor het Palazzo Vecchio, links van de David, is een heel stuk beroemder. Deze Marzocco, zoals de leeuw heet, heeft een plek in het hart van elke Florentijn. Niet alleen omdat hij is gemaakt door de vaardige handen van Donatello, maar ook en vooral omdat deze leeuw symbool staat voor de stad Florence.

De leeuw houdt een schild vast met daarop het andere symbool van Florence, de rode lelie op een witte ondergrond. Volgens de Florentijnen droeg de leeuw oorspronkelijk ook een gouden kroon met daarop de woorden: ‘Voor het waardige vaderland draag ik een kroon, zodat de vrijheid gehandhaafd zal worden.’ De leeuw werd, zeker in de tijd van de oorlogen tussen de verschillende steden, door de Florentijnen op handen gedragen. Tijdens de Slag bij Cascina in 1364, waar de Florentijnen vochten tegen hun aartsrivalen, de inwoners van Pisa, dwongen de Florentijnen de Pisaanse krijgsgevangenen het achterwerk van de Marzocco te zoenen. Dat was pas een overwinning!

In de Giardino di Boboli, het uitgestrekte park achter het imposante Palazzo Pitti in Florence, zit een dikke man op een schildpad. Deze fontein, de Fontana del Bacchino (de Fontein van de Kleine Bacchus) zorgt gegarandeerd voor hilariteit, zeker als je er met kinderen langs wandelt. Maar waarom is deze dikke man eigenlijk in steen vereeuwigd?

Allereerst is de dikke man eigenlijk helemaal geen Bacchus. Het is niemand minder dan de hofdwerg van Cosimo I. Deze dwerg heette Braccio di Bartolo, maar werd meestal Morgante genoemd. Hij was een soort hofnar en trad op tijdens diners, banketten en andere belangrijke bijeenkomsten aan het hof van de Medici.

De dwerg werd tussen 1561 en 1564 vereeuwigd door Valerio Cioli. Volgens Vasari heeft Cioli een goed gelijkend beeld gemaakt; de hofnar weet bezoekers nog altijd aan het lachen te maken. De houding van de dikbuikige dwerg is overigens heel bewust gekozen; het is precies dezelfde houding die keizer Marcus Aurelius op zijn paard op het Capitool in Rome aanneemt, met zijn rechterhand voorwaarts gestrekt in een soort vredesgebaar. Cioli had dit grote ruiterstandbeeld meer dan eens bewonderd tijdens zijn verblijf in Rome in 1548-1549.

Het beeld van Morgante op de schildpad stond in eerste instantie onder een pergola aan de tuinkant van Palazzo Pitti. In 1579 werd er een fontein van gemaakt, waarna het beeld verhuisde naar de noordoostelijke ingang van de tuinen. Daar staat sinds 1986 een kopie, aangezien de kleine Bacchus in dat jaar terug naar zijn originele plek verhuisde.

Schildpad – haast je langzaam De schildpad waar de dwerg op zit, is door Cioli natuurlijk ook niet voor niets gekozen. Cosimo I koos dit dier als zijn symbool toen hij aan de macht kwam. Voor hem stond de schildpad symbool voor de Romeinse spreuk festina lente, ‘haast je langzaam’. De schildpad was voor Cosimo een herinnering aan de beste manier van regeren, met een perfecte balans tussen snelheid en geduld.

In het Palazzo Vecchio zijn – als je goed zoekt – tal van schildpadden te vinden. We schreven al eerder over deze dieren, waarvan sommige vliegen (met de wind in de zeilen), andere in het water liggen en weer andere worden omringd door engeltjes. Ze zijn geschilderd op plafonds en muren, ingelegd in lijsten van schilderijen en in de terracotta vloeren.

Nog meer Boboli-beelden Het is heerlijk slenteren door de uitgestrekte tuinen, in de schaduw van de cipressen die samen de Viottolone (Cipressenlaan) vormen en je naar L’Isolotto (het Kleine Eiland) voeren, met Giambologna’s beroemde Oceanusfontein. Elders in het park vind je de idyllische Neptunusvijver, met een bronzen Neptunus die stevig zijn drietand vasthoudt.

Vorige week lieten we jullie raden naar deze plek, gevangen in een koffer. We hadden de herkenbare koepels en torens aan de skyline weggemoffeld, maar desondanks wisten de meesten van jullie dat de foto in Florence was gemaakt. In de Giardino delle Rose, de rozentuin, om precies te zijn.

In deze prachtige tuin, aan de voet van het Piazzale Michelangelo, schitteren prachtige kunstwerken van de Belgische Jean-Michel Folon, die in de jaren vijftig naar Toscane trok. Hij werkte onder andere in Pietrasanta en in Florence, waar hij een paar bijzondere kunstwerken heeft achtergelaten.

In de rozentuin zijn in totaal 10 bronzen beelden van Folons hand te vinden. Het bronzen beeld dat wij jullie vorige week lieten zien, draagt de naam Partir – heel toepasselijk voor een koffer met een uitzicht dat je zo in zou willen pakken om mee naar huis te nemen. Uit dit werk blijkt eens te meer de grote liefde van de kunstenaar voor de stad.

Hoewel Folon de beelden nooit meer in deze setting heeft gezien (hij overleed in 2005 terwijl de beelden pas in 2011 in de Giardino delle Rose werden geplaatst), had hij voor zijn dood wel duidelijk aangegeven dat deze kunstwerken een plek moesten krijgen in Florence.

Ze lijken voor de tuin gemaakt, de beelden, allemaal anders maar allemaal wonderwel passend in de omgeving. Een van onze favorieten is Je me souviens, die heerlijk op een bankje zit met een opengeslagen boek, zijn ene arm verwelkomend naar wie er maar aan wil schuiven.

We benijden het uitzicht van L’envol, de man elke dag opnieuw over de stad mag kijken en zo weg lijkt te kunnen vliegen, over de daken en koepels van Florence heen. Mis ook Vivre, een waterspuwend beest, niet, en Folons visser in de vijver.

Een bezoek aan Folons kunstwerken in de Giardino delle Rose is zeker de moeite waard als je in Florence bent. Het is gratis, meestal lekker rustig (want net aan de andere kant van de Arno) en heerlijk om in het groen al die indrukken van de stad op je in te laten werken, slenterend langs de beelden of lezend in gezelschap van de bijzondere bronzen man op het bankje.

Fonteinen van Folon Op andere plekken staan ook twee fonteinen van de hand van Folon. Op de fontein aan de zuidkant van de stad staat L’uomo della pioggia, een bronzen man continu met zijn parapluhandvat in het stromende water van de fontein dat de vorm van een paraplu aanneemt. Op de andere fontein staat een man met hoed – een typische uiting van Folon – die een vogel uit zijn hand laat drinken. Aan zijn voeten scharrelen nog een paar bronzen vogels rond.

Aandenken uit Florence Tommie Hendriks en Anneke Parmentier krijgen van ons een aandenken uit Florence, dat we deze week in onze koffer stoppen als we weer even live mogen genieten van de schoonheid van de stad, onder andere door Folons koffer!