INFORMACJE OGÓLNE
Populacja: 10, 81 mln  

PKB na 1 mieszkańca: 133 USD (2013)  

Średnia długość życia: kobiety 57 lat/mężczyźni 53 lata  

Liczba uchodźców wewnętrznych: 1,1 mln  

Liczba uchodźców zewnętrznych: 1 mln 

SYTUACJA W KRAJU 

Somalia znajduje się w północno-wschodniej części Afryki, tzw. Rogu Afryki. Trwający od ponad 20 lat konflikt wewnętrzny, walki klanowe, niekorzystne warunki klimatyczne spowodowały, że  warunki życia w Somalii są bardzo trudne. Większość ludzi nie posiada dostępu do bezpiecznej  wody pitnej, toalet. Ogromna liczba dzieci cierpi z powodu niedożywienia. W południowo-centralnej części kraju nie funkcjonuje system edukacji, a dostęp do opieki lekarskiej jest bardzo ograniczony. Rzesze uchodźców wewnętrznych, uciekających przed toczącymi się walkami zbrojnymi, gromadzą się w obozach przy większych ośrodkach miejskich lub na obrzeżach miast. Panujące tam warunki nie odpowiadają podstawowym, przyjętym standardom mieszkaniowym i sanitarnym. W Somalii występują choroby takie, jak malaria, cholera, powszechne są choroby biegunkowe.

źródło: http://www.unocha.org/somalia
W wyniku ciągłych walk klanowych, coraz bardziej intensywnych starć zbrojnych między Al Shabab, tj.  somalijską islamistyczną organizacją paramilitarną a wojskami rządowymi, a także okresowych powodzi i susz, liczba osób wewnętrznie przesiedlonych w Somalii nadal rośnie. Największa część z nich znajduje schronienie na obrzeżach Mogadiszu, w jego zachodniej części, z której wychodzi droga ok. 30 km długości, łącząca stolicę z miastem Afgooye. Droga, nazywana  „korytarzem Afgooye”, stanowi korytarz humanitarny dla uchodźców. Wzdłuż niej, na odcinku ok. 25 km, znajdują się obozy składające się z małych domków i schronień budowanych samodzielnie, ręcznie, z nielicznych dostępnych materiałów. Korytarz przebiega zatem przez dwa południowe regiony Somalii: Banadir, gdzie leży Mogadishu, i sąsiadujący z nim Lower Shebelle, w granicach którego zlokalizowane jest Afgooye. Obydwa regiony znajdują się w południowej części Somalii. Obecnie szacuje się, że w samym regionie Banadir mieszka aż 400 000 uchodźców wewnętrznych. 

W ostatnich miesiącach sytuacja polityczna w Somalii uległa znacznemu pogorszeniu. Doszło do kolejnej operacji wojskowej na południu kraju i nowych przesiedleń. Istotnym problemem są również wtórne wysiedlenia w obrębie samego Mogadishu – nierzadko osoby już mieszkające w obozach zmuszone są opuścić dotychczasowe miejsce pobytu i przenieść się do innego obozu. Zdecydowana większość uchodźców wewnętrznych nie ma możliwości zatrudnienia ani dodatkowych źródeł dochodu. Wiele rodzin podczas ucieczki straciło cały swój majątek, w tym zwierzęta hodowlane. Dodatkowo sytuacja uchodźców stale się pogarsza z powodu przemocy oraz  wysiedleń z obozów. Więcej informacji na:

• stronie PAH poświęconej projektom w Somalii;

• anglojęzycznej stronie Biura Narodów Zjednoczonych ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej.

* * *

POMOC HUMANITARNA UDZIELANA PRZEZ PAH
Misja Polskiej Akcji Humanitarnej w Somalii działa od października 2011 roku. Założenie misji było odpowiedzią na jeden z największych kryzysów humanitarnych XXI wieku – klęskę suszy i głodu w Rogu Afryki. W 2012 roku PAH zaczął realizację projektów wodno - sanitarnych w Puntlandzie oraz projektu dożywiania w Mogadiszu. Od połowy 2015 roku PAH przeniósł swoją misję do Mogadiszu, gdzie kontynuuje działalność w sektorze wodno – sanitarnym. Od początku swojej działalności, misja w Somalii pomogła ponad 100 tysiącom osób.                                                                                  

   1. PROGRAM WODNO-SANITARNY 

PAH udziela pomocy w sektorze wodno-sanitarnym w Somalii od 2012 roku. Naszym celem jest zapewnienie osobom  najbardziej potrzebującym godnych warunków życia oraz ochrona przed chorobami związanymi z brakiem wody i odpowiednich warunków sanitarnych. W ramach misji PAH w Somalii przeprowadziliśmy następujące projekty:   

• projekt rewitalizacji źródła w Ceel Madobe (2012) 

We współpracy z organizacją Muslim Aid, PAH wsparła swoim projektem 2500 mieszkańców wioski. Dzięki niemu połączyliśmy wioskę ze źródłem znajdującym się w głębokim kanionie. Wybudowaliśmy w Ceel Madobe wieżę ciśnień, punkty czerpania wody, poidła dla zwierząt, pomieszczenie na generator. Wyposażyliśmy skonstruowany system w niezbędny sprzęt i przeszkoliliśmy grupę mieszkańców na operatorów i mechaników. Przeprowadzone zostały również szkolenia z higieny.   

• projekt na rzecz poprawy zdrowia uczniów i nauczycieli 8 szkół podstawowych w Somalii (2013) 

W ramach projektu zwiększyliśmy dostęp do wody, toalet, prowadziliśmy szkolenia dotyczące zasad higieny. Promowaliśmy również zdrową, bogatą w minerały i witaminy żywność. Projekt umożliwił budowę siedmiu berkad (tradycyjnych zbiorników wodnych), stworzenie ogródków warzywnych, budowę sanitariatów oraz punktów mycia rąk w siedmiu szkołach podstawowych. Objęliśmy nim ponad 3000 dzieci. Nauczyciele zostali przeszkoleni z zakresu higieny, a następnie dzielili się wiedzą w poszczególnych szkołach. Ponadto, szkoły zostały wyposażone w zapasy środków czystości i produktów higienicznych, które pozwoliły na przestrzeganie przez uczniów zasad higieny.   

• bieżąca woda w placówce medycznej w obozie Jowle, Garowe (2013) 

W ramach projektu wyposażyliśmy w krany z bieżącą wodą salę zabiegową w placówce dla przyszłych matek w obozie Jowle w Puntlandzie. Celem projektu było zmniejszenie skali występowania zakażeń i powikłań, do których dochodziło po zabiegach.  

• pomoc w obozach w Garowe i Mogadiszu (2013/2014) 

Zapewniliśmy dostęp do czystej wody 20 000 uchodźców wewnętrznych. Wybudowaliśmy 11 płytkich studni w obozie Jowle w Garowe, a także wyremontowaliśmy studnie i zapewniliśmy system doprowadzający wodę w obozach dla uchodźców wewnętrznych w Mogadiszu.  W ramach projektu naprawiliśmy i budowaliśmy sanitariaty, dystrybuowaliśmy wodę i zestawy higieniczne, budowaliśmy stację składowania śmieci, organizowaliśmy sprzątanie obozów, szkolenia dla inżynierów oraz promocję higieny.   

• pomoc w obozach dla uchodźców wewnętrznych w Garowe i w Mogadiszu (2014/2015)  

W ramach projektu zapewniliśmy dostęp do czystej wody oraz sanitariatów ponad 55 000 osobom. Odnowiliśmy 12 płytkich studni w obozie w Jowle oraz stworzyliśmy system wodociągowy i wybudowaliśmy kiosk wodny wyposażony w 16 kranów w obozie w Mogadiszu. Dostarczyliśmy zestawy higieniczne do ok. 3000 gospodarstw domowych w częściach obozów o najtrudniejszych warunkach bytowych. Projekt obejmował również działania edukacyjne związane z odpowiednimi praktykami higienicznymi oraz gospodarowaniem odpadami w obozach.     

• pomoc w obozach dla uchodźców wewnętrznych w Mogadiszu (2015/2016)  

Działania projektowe zapewnią dostęp do wody mieszkańcom trudno dostępnych obozów w Lower i Middle Shabelle oraz w Mogadiszu. Dzięki odnowieniu 8 płytkich studni dostęp do wody zyskało 16 000 osób. W ramach projektu wyremontowaliśmy również 2 studnie głębinowe, zbudowanych zostało 200 latryn, a 1000 gospodarstw domowych o najtrudniejszej sytuacji objętych zostało programem bezpośredniego dostarczania wody. Naszym działaniom towarzyszą kampanie promujące higienę oraz szkolenia dla społeczności lokalnej dotyczące obsługi i utrzymania infrastruktury wodnej.   

2. PROGRAM ŻYWNOŚCIOWY 

Dożywianie terapeutyczne w dzielnicach Bondhere i Hawl-Wadag w Mogadiszu (2012/2013) Od czerwca 2012 do sierpnia 2013 PAH wspierała projekt dożywiania dzieci oraz matek w ciąży i karmiących w dwóch klinikach w Mogadiszu. Projekt wdrażany był we współpracy z somalijską organizacją SOYDA. W czasie trwania projektu udało się wesprzeć ponad 34 000 kobiet i dzieci z obozów dla osób wewnętrznie przesiedlonych.

* * *

Potrzeby w sektorze wodno-sanitarnym w Somalii są ogromne. 

Dostęp do wody i sanitariatów jest kluczowy dla zapewnienia godnych warunków życia i zdrowia ludności dotkniętej kryzysem. Aż 2,8 miliona mieszkańców Somalii nie ma dostępu do bezpiecznej wody, toalet. Więcej niż 60% ludności nie ma dostępu do stałej toalety, na obszarach wiejskich problem ten dotyczy nawet 88% ludności. 

Problem braku czystej wody pitnej czy możliwości korzystania z toalety jest nam na tyle obcy, że nie zdajemy sobie sprawy z jego konsekwencji. Są one jednak bardzo poważne, często długofalowe i dotykają przede wszystkim najbardziej wrażliwe grupy, takie jak kobiety w ciąży, małe dzieci, osoby starsze.

• Skutki braku dostępu do toalet

Z powodu braku toalet ludzie zmuszeni są korzystać z miejsc do tego nieprzystosowanych, niezabezpieczonych przed zmyciem przez wodę lub przeniesieniem bakterii przez zwierzęta.  Bardzo często bakterie, które znajdują się w ludzkiej kupie, są przenoszone na butach, przez owady, zwierzęta, a także przez wodę podmywającą przydrożne kanały i uliczki. Przez glebę bakterie dostają się następnie do wód gruntowych, z których czerpie się wodę  np. do użytku domowego. Bakterie mogą być także przenoszone, jeśli nie zachowuje się prawidłowych zasad higieny. Odpowiednie mycie rąk mydłem czy popiołem pełni ogromną rolę w zapobieganiu rozprzestrzeniania się bakterii. 

Bakterie trafiające do ludzkiego układu pokarmowego (picie zanieczyszczonej wody, dotykanie nieumytymi rękoma pożywienia itp.) wywołują powszechnie występujące w Somalii choroby biegunkowe. Są one szczególnie niebezpieczne dla dzieci, czworo na pięcioro  dzieci w Somalii cierpi na choroby biegunkowe. Badania pokazują, że dotknięte nimi dziecko poniżej 5 roku życia, jest bardziej podatne na chroniczne niedożywienie niż rówieśnicy. Skutkiem braku odpowiednich substancji odżywczych, zwłaszcza w okresie intensywnego rozwoju organizmu, są mniejsze możliwości intelektualne.

• Zaledwie 30% mieszkańców Somalii ma dostęp do wody pitnej.

Woda gruntowa znajduje się tu bardzo głęboko – ok. 300 metrów pod ziemią, czyli tyle, ile metrów wysokości ma Pałac Kultury i Nauki w Warszawie, dlatego Somalijczycy korzystają częściej z wód powierzchniowych, głównie strumieni lub wody deszczowej. Bardzo trudne warunki klimatyczne i występujące w regionie katastrofy naturalne, jak na przykład wielka susza w 2011 roku sprawiają, że mieszkańcy Somalii ciągle zmagają się z brakiem wody oraz żywności. Niedostatek wody zmusza Somalijczyków do czerpania jej z odległych o kilka kilometrów strumieni lub do przeniesienia się w inne miejsca, sąsiadujące ze zbiornikiem wody.

• Skutki braku dostępu do wody

Brak możliwości rozwoju rolnictwa i hodowli zwierząt.
Bez stałego dostępu do źródeł wody nie tylko rodziny drobnych rolników nie będą w stanie zapewnić sobie pożywienia. Bez wody niezbędnej dla uprawy ziemi i hodowli nie może rozwiną się krajowe rolnictwo, a zatem niemożliwy jest rozwój państwa.

Wzrost zachorowalności na choroby zakaźne. Korzystanie z wody, w której znajdują się bakterie i pasożyty powoduje niebezpieczne choroby odpowiedzialne za śmierć większej ilości osób niż malaria czy AIDS. 4 na 5 dzieci w Somalii zapada na choroby biegunkowe. Woda i choroby biegunkowe mają bardzo silny związek z niedożywieniem i rozwojem dzieci. Dziecko chronicznie niedożywione popada w jeszcze większe niedożywienie przez biegunkę, co ostatecznie wpływa na jego zdolności intelektualne i rozwój. Tymczasem dokładne umycie rąk przy pomocy mydła i wody jest najbardziej skuteczną formą ochrony przed biegunką.

Brak dostępu do wody wpływa na obecność dzieci w szkole. To głównie na kobietach i dziewczynkach spoczywa obowiązek dostarczania wody na potrzeby domowe. Często najbliższe źródło wody jest oddalone o kilka kilometrów. Dzieci, które poświęcają wiele godzin dziennie na przynoszenie wody, nie znajdują już czasu na szkołę. Dzieci opuszczają również szkołę z powodu chorób, które wyniszczają ich organizm. Nie maja siły na naukę. Natomiast dziewczynki w okresie menstruacji opuszczają zajęcia jeśli w szkole nie ma dostępu do toalet i wody. 

Brak dostępu do wody negatywnie wpływa na zdrowie i możliwości rozwoju kobiet. W Afryce 90% prac związanych z dostarczaniem wody wykonywanych jest przez kobiety. Często poświęcają na tę czynność ok. 5h dziennie, baniaki z woda, które niosą ważą ok 20 litrów. Ryzykują w ten sposób swoje zdrowie i życie, dodatkowo nie mają możliwości podjęcia innych działań, jak chociażby rozwój własnej działalności. W związku z dużą odległością do pokonania kobiety są w stanie przynieść znacznie mniej wody niż potrzebują więc rodzina musi ograniczyć swoje potrzeby. Dlatego też wykorzystuje ją np tylko do picia i gotowania, a nie np. do umycia naczyń.

* * *

Według danych UNICEF z około 60 mln dzieci na świecie, które pozostają poza systemem edukacji, niemal połowa nie chodzi do szkoły z powodu konfliktów zbrojnych lub innych kryzysów humanitarnych.

Polska Akcja Humanitarna współpracuje z najbardziej poszkodowanymi społecznościami Somalii zapewniając im dostęp do wody, toalet, promując higienę. Staramy się w ten sposób tworzyć godne warunki życia, chronić przed rozprzestrzenianiem się chorób związanych z brakiem dostępu do wody oraz toalet.
Naszym celem jest również wsparcie dzieci w korzystaniu z przysługującego im prawa do edukacji. Dlatego też nasze działania kierujemy także do szkół zapewniając dostęp do wody oraz do toalet uczniom i uczennicom somalijskich szkół.

Obecnie rozpoczęliśmy współpracę z 4 szkołami w Lower Shabelle, Mogadiszu i Middle Shabelle. Działania, które planujemy podjąć to: remont zbiornika wodnego, budowa tzw. kiosków wodnych z kranami do łatwego pobierania wody, tworzenie klubów promocji higieny wśród uczniów, budowa murowanych toalet z kranami w celu zachowania higieny. Będziemy współpracować z kilkoma tysiącami uczniów i uczennic pomagając im uczęszczać na zajęcia w godnych warunkach.

Twoja szkoła też może mieć wpływ na naukę somalijskich kolegów i koleżanek. Włączcie się do akcji Studnia dla Południa! 

Zgłoście szkołę do akcji:

• pobierzcie nasze materiały edukacyjne i promocyjne; 
• zdobywajcie wiedzę o dostępie do wody na świecie i sytuacji w Somalii; 
• zorganizujcie akcję, w trakcie której będziecie przekazywali innym informacje, angażowali do wspierania projektów wodnych i sanitarnych w Somalii. 

Dzięki zaangażowaniu polskich uczniów w 2010 roku udało nam się wybudować studnię w szkole podstawowej w Bor, w Sudanie Południowym.

Możemy powtórzyć ten sukces!

* * *