INFORMACJE OGÓLNE
Populacja: 10, 81 mln 

PKB na 1 mieszkańca: 133 USD (2013) 

Średnia długość życia: Kobiety 57 lat/Mężczyźni 53 lata 

Liczba uchodźców wewnętrznych: 1,1 mln 

Liczba uchodźców zewnętrznych: 1 mln

SYTUACJA W KRAJU
Somalia znajduje się w północno-wschodniej części Afryki, tzw. Rogu Afryki. Trwający od ponad 20 lat konflikt wewnętrzny, walki klanowe, niekorzystne warunki klimatyczne spowodowały, że  warunki życia w Somalii są bardzo trudne. Większość ludzi nie posiada dostępu do bezpiecznej  wody pitnej, toalet. Ogromna liczba dzieci cierpi z powodu niedożywienia. W południowo-centralnej części kraju nie funkcjonuje system edukacji, a dostęp do opieki lekarskiej jest bardzo ograniczony. Rzesze uchodźców wewnętrznych, uciekających przed toczącymi się walkami zbrojnymi, gromadzą się w obozach przy większych ośrodkach miejskich lub na obrzeżach miast. Panujące tam warunki nie odpowiadają podstawowym, przyjętym standardom mieszkaniowym i sanitarnym. W Somalii powszechne są choroby takie, jak malaria, cholera, choroby biegunkowe.

źródło: http://www.unocha.org/somalia

W wyniku ciągłych walk klanowych, coraz bardziej intensywnych starć zbrojnych między Al Shabab, tj.  somalijską islamistyczną organizacją paramilitarną a wojskami rządowymi, a także okresowych powodzi i susz, liczba osób wewnętrznie przesiedlonych w Somalii nadal rośnie. Najczęściej znajdują one schronienie na obrzeżach Mogadiszu, w jego zachodniej części, z której wychodzi droga ok. 30 km długości, łącząca stolicę z miastem Afgooye. Droga, nazywana  „Korytarzem Afgooye”, stanowi korytarz humanitarny dla uchodźców. Wzdłuż niej, na odcinku ok. 25 km, znajdują się obozy składające się z małych domków i schronień budowanych samodzielnie, ręcznie, z nielicznych dostępnych materiałów. Korytarz przebiega zatem przez dwa południowe regiony Somalii: Banadir, gdzie leży Mogadishu, i sąsiadujący z nim Lower Shebelle, w granicach którego zlokalizowane jest Afgooye. Obydwa regiony znajdują się w południowej części Somalii. Obecnie szacuje się, że w samym regionie Banadir mieszka aż 400 000 uchodźców wewnętrznych.

W ostatnich miesiącach sytuacja polityczna w Somalii uległa znacznemu pogorszeniu. Doszło do kolejnej operacji wojskowej na południu kraju i nowych przesiedleń. Istotnym problemem są również wtórne wysiedlenia w obrębie samego Mogadishu – nierzadko osoby już mieszkające w obozach zmuszone są opuścić dotychczasowe miejsce pobytu i przenieść się do innego obozu.

Zdecydowana większość uchodźców wewnętrznych nie ma możliwości zatrudnienia ani dodatkowych źródeł dochodu. Wiele rodzin podczas ucieczki straciło cały swój majątek, w tym zwierzęta hodowlane. Dodatkowo sytuacja uchodźców stale się pogarsza z powodu przemocy oraz  wysiedleń z obozów.

Więcej informacji na:

• stronie PAH poświęconej projektom w Somalii;

• anglojęzycznej stronie Biura Narodów Zjednoczonych ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej.

* * *

POMOC HUMANITARNA UDZIELANA PRZEZ PAH

Misja Polskiej Akcji Humanitarnej w Somalii działa od października 2011 roku. Założenie misji było odpowiedzią na jeden z największych kryzysów humanitarnych XXI wieku – klęskę suszy i głodu w Rogu Afryki. W 2012 roku PAH zaczął realizację projektów wodno - sanitarnych w Puntlandzie oraz projektu dożywiania w Mogadiszu. Od połowy 2014 roku PAH przeniósł swoją misję do Mogadiszu, gdzie kontynuuje działalność w sektorze wodno – sanitarnym. Od początku swojej działalności, misja w Somalii pomogła ponad 100 tysiącom osób.                                                                                   

1. PROGRAM WODNO-SANITARNY

PAH udziela pomocy w sektorze wodno-sanitarnym w Somalii od 2012 roku. Naszym celem jest zapewnienie osobom  najbardziej potrzebującym godnych warunków życia oraz ochrona przed chorobami związanymi z brakiem wody i odpowiednich warunków sanitarnych. W ramach misji PAH w Somalii przeprowadziliśmy następujące projekty: 

• projekt rewitalizacji źródła w Ceel Madobe (2012)

We współpracy z organizacją Muslim Aid, PAH wsparła swoim projektem 2500 mieszkańców wioski. Dzięki niemu połączyliśmy wioskę ze źródłem znajdującym się w głębokim kanionie. Wybudowaliśmy w Ceel Madobe wieżę ciśnień, punkty czerpania wody, poidła dla zwierząt, pomieszczenie na generator. Wyposażyliśmy skonstruowany system w niezbędny sprzęt i przeszkoliliśmy grupę mieszkańców na operatorów i mechaników. Przeprowadzone zostały również szkolenia z higieny. 

• projekt na rzecz poprawy zdrowia uczniów i nauczycieli 8 szkół podstawowych w Somalii (2013)

W ramach projektu zwiększyliśmy dostęp do wody, toalet, prowadziliśmy szkolenia dotyczące zasad higieny. Promowaliśmy również zdrową, bogatą w minerały i witaminy żywność. Projekt umożliwił budowę siedmiu berkad (tradycyjnych zbiorników wodnych), stworzenie ogródków warzywnych, budowę sanitariatów oraz punktów mycia rąk w siedmiu szkołach podstawowych. Objęliśmy nim ponad 3000 dzieci. Nauczyciele zostali przeszkoleni z zakresu higieny, a następnie dzielili się wiedzą w poszczególnych szkołach. Ponadto, szkoły zostały wyposażone w zapasy środków czystości i produktów higienicznych, które pozwoliły na przestrzeganie przez uczniów zasad higieny. 

• bieżąca woda w placówce medycznej w obozie Jowle, Garowe (2013)

W ramach projektu wyposażyliśmy w krany z bieżącą wodą salę zabiegową w placówce dla przyszłych matek w obozie Jowle w Puntlandzie. Celem projektu było zmniejszenie skali występowania zakażeń i powikłań, do których dochodziło po zabiegach.

• pomoc w obozach w Garowe i Mogadiszu (2013/2014)

Zapewniliśmy dostęp do czystej wody 20 000 uchodźców wewnętrznych. Wybudowaliśmy 11 płytkich studni w obozie Jowle w Garowe, a także wyremontowaliśmy studnie i zapewniliśmy system doprowadzający wodę w obozach dla uchodźców wewnętrznych w Mogadiszu.  W ramach projektu naprawiliśmy i budowaliśmy sanitariaty, dystrybuowaliśmy wodę i zestawy higieniczne, budowaliśmy stację składowania śmieci, organizowaliśmy sprzątanie obozów, szkolenia dla inżynierów oraz promocję higieny. 

• Pomoc w obozach dla uchodźców wewnętrznych w Garowe i w Mogadiszu (2014/2015)

 W ramach projektu zapewniliśmy dostęp do czystej wody oraz sanitariatów ponad 55 000 osobom. Odnowiliśmy 12 płytkich studni w obozie w Jowle oraz stworzyliśmy system wodociągowy i wybudowaliśmy kiosk wodny wyposażony w 16 kranów w obozie w Mogadiszu. Dostarczyliśmy zestawy higieniczne do ok. 3000 gospodarstw domowych w częściach obozów o najtrudniejszych warunkach bytowych. Projekt obejmował również działania edukacyjne związane z odpowiednimi praktykami higienicznymi oraz gospodarowaniem odpadami w obozach.

   Pomoc w obozach dla uchodźców wewnętrznych w Mogadiszu (2015/2016)

Działania projektowe zapewnią dostęp do wody mieszkańcom trudno dostępnych obozów w Lower i Middle Shabelle oraz w Mogadiszu. Dzięki odnowieniu 8 płytkich studni dostęp do wody zyskało 16 000 osób. W ramach projektu wyremontowane zostaną również 2 studnie głębinowe, zbudowanych zostanie 200 latryn, a 1000 gospodarstw domowych o najtrudniejszej sytuacji objętych będzie programem bezpośredniego dostarczania wody. Naszym działaniom towarzyszą kampanie promujące higienę oraz szkolenia dla społeczności lokalnej dotyczące obsługi i utrzymania infrastruktury wodnej. 

2. PROGRAM ŻYWNOŚCIOWY

Dożywianie terapeutyczne w dzielnicach Bondhere i Hawl-Wadag w Mogadiszu (2012/2013)
Od czerwca 2012 do sierpnia 2013 PAH wspierała projekt dożywiania dzieci oraz matek w ciąży i karmiących w dwóch klinikach w Mogadiszu. Projekt wdrażany był we współpracy z somalijską organizacją SOYDA. W czasie trwania projektu udało się wesprzeć ponad 34 000 kobiet i dzieci z obozów dla osób wewnętrznie przesiedlonych. 

* * *

Potrzeby w sektorze wodno-sanitarnym w Somalii są ogromne. Dostęp do wody i sanitariatów jest kluczowy dla zapewnienia godnych warunków życia i zdrowia ludności dotkniętej kryzysem. Aż 2,8 miliona mieszkańców Somalii nie ma dostępu do bezpiecznej wody, toalet. Więcej niż 60% ludności nie ma dostępu do stałej toalety, na obszarach wiejskich problem ten dotyczy nawet 88% ludności.

Problem braku czystej wody pitnej czy możliwości korzystania z toalety jest nam na tyle obcy, że nie zdajemy sobie sprawy z jego konsekwencji. Są one jednak bardzo poważne, często długofalowe i dotykają przede wszystkim najbardziej wrażliwe grupy, takie jak kobiety w ciąży, małe dzieci, osoby starsze.

Dlaczego odpowiednie warunki sanitarne są tak ważne?

Somalia, 2013. Fot.PAH

Z powodu braku toalet ludzie zmuszeni są korzystać z miejsc do tego nieprzystosowanych, niezabezpieczonych przed zmyciem przez wodę lub przeniesieniem bakterii przez zwierzęta.  Bardzo często bakterie, które znajdują się w ludzkiej kupie, są przenoszone przez buty, owady, zwierzęta, a także przez wodę podmywającą przydrożne kanały i uliczki. Przez nią bakterie dostają się następnie do wód gruntowych, z których czerpie się wodę  np. do użytku domowego. Bakterie mogą być także przenoszone, jeśli nie zachowuje się prawidłowych zasad higieny. Odpowiednie mycie rąk mydłem czy popiołem pełni ogromną rolę w zapobieganiu rozprzestrzeniania się bakterii.

Bakterie trafiające do ludzkiego układu pokarmowego (picie zanieczyszczonej wody, dotykanie nieumytymi rękoma pokarmu itp.) wywołują powszechnie występujące w Somalii choroby biegunkowe. Są one szczególnie niebezpieczne dla dzieci, czworo na pięcioro  dzieci w Somalii cierpi na choroby biegunkowe. Badania pokazują, że dotknięte nimi dziecko poniżej 5 roku życia, jest bardziej podatne na chroniczne niedożywienie niż rówieśnicy. Skutkiem braku odpowiednich substancji odżywczych, zwłaszcza w okresie intensywnego rozwoju organizmu, są mniejsze możliwości intelektualne.

Zabezpieczona (nawet zakryta) toaleta minimalizuje możliwość przenoszenia się bakterii chorobotwórczych, a mycie rąk po skorzystaniu z toalety  niemal całkowicie je likwiduje.

Jakie są skutki braku dostępu do toalet?

• brak możliwości realizowania prawa do godnych warunków sanitarnych;
• choroby układu pokarmowego;  
• nieobecność dzieci dotkniętych chorobami na zajęciach szkolnych;
• większe ryzyko wystąpienia chronicznego niedożywienia wśród dzieci cierpiących na choroby biegunkowe;
• zwiększone wydatki na leczenie;
• zagrożenie dla zdrowia, szczególnie kobiet w ciąży, w połogu;
• większe ryzyko przemocy w stosunku do kobiet, które oddalają się od domów w  celu załatwienia swoich potrzeb fizjologicznych;
• mniejsza liczba dziewczynek w szkołach z powodu braku oddzielnych toalet.

Obecnie kwestia dostępu  do toalet w Somalii jest traktowana równie pilnie jak dostęp do wody. Rozwiązaniem jest nie tylko budowa toalet, ale przede wszystkim angażowanie lokalnych społeczności, motywowanie ich do budowania latryn, dbanie o nie oraz o higienę osobistą oraz prowadzenie promocji higieny.

* * *

Polska Akcja Humanitarna od 2012 roku buduje i naprawia ujęcia wody oraz latryny, promuje higienę oraz koordynuje działania związane z gospodarowaniem odpadami. Naszym celem jest pomoc najbardziej potrzebującym grupom społecznym, poszkodowanym na skutek trwającej od wielu lat wojny, konfliktów wewnętrznych oraz zmuszonym do opuszczenia swoich domów.

Ponad 1 milion Somalijczyków to uchodźcy wewnętrzni, którzy opuścili swoje domy i znaleźli schronienie prowizorycznych obozach, bez jakiejkolwiek infrastruktury, dostępu do bezpiecznej wody, toalet, często bez środków do życia.

Nasze działania prowadzimy obecnie w 9 obozach dla uchodźców wewnętrznych. Często  w kilkuset osobowym obozie nie ma żadnej latryny lub na kilkadziesiąt mieszkańców przypada jedna toaleta.  

Działania PAH:

1. Budujemy przenośne latryny, których struktura ponad powierzchnią jest lekka, zbudowana z drewna i metalu i łatwa do przeniesienia – ludzie przesiedlani z obozów bardzo często zabierają je ze sobą. Są one duże i przestronne, kobiety mogą w nich wziąć prysznic bądź wykąpać dzieci.

2. Latryny są przydzielane rodzinom i mieszkającym blisko sąsiadom, którzy akceptują wzajemne korzystanie z latryny.

3. Mieszkańcy obozów są wyposażani w narzędzia, angażowani w pracę nad budową latryn.. Za swoją pracę dostają wynagrodzenie. Czują się także odpowiedzialni za stworzone przez siebie toalety, dbają o ich czystość.
4. Latryny są  zaopatrzone w stojak na zbiornik z wodą i mydło.
5. Oprócz budowania latryn PAH dystrybuuje mydło, a także prowadzi intensywne kampanie dotyczące zasad higieny i zdrowotnych konsekwencji ich nieprzestrzegania.

6. Koszt jednej latryny to ok 290 USD.

* * *